Η αναλυτική κριτική/εισήγηση της Μαργαρίτας Αρβανίτη, ποιήτριας/κριτικού λογοτεχνίας, για την ποιητική μου συλλογή "Ψηφίδες".

8 Δεκεμβρίου 2014

Πρόσφατα ήρθαν στα χέρια μου οι «Ψηφίδες» η ποιητική συλλογή της Βάσως Αποστολοπούλου – Αναστασίου. Δεν δυσκολεύτηκαν καθόλου να πάρουν τον δρόμο της καρδιάς!

Πρόκειται για «Ψηφίδες» ζωής, αξίες και στάσεις ζωής, σκέψεις για γεγονότα που τρέχουν, σκέψεις για γεγονότα που έχουν γίνει παρελθόν και επανέρχονται μέσα από μνήμες άλλοτε τρυφερές νοσταλγικές που στηρίξουν το παρόν μας και άλλοτε γεμάτες πόνο και αδιέξοδα που βασανίζουν τη ψυχή μας. Η ζωή όμως προχωράει μέσα από τις αντινομίες της και δεν θα μπορούσαν παρά οι "Ψηφίδες" να μιλάνε και για τις χαρές της ζωής, την αγάπη, τις εκπληρωμένες επιθυμίες,τις όμορφες εικόνες της φύσης και τις ευεργεσίας που δίνει η επαφή μαζί της.

 Όλες όμως οι ψηφίδες έχουν κοινό χαρακτηριστικό. Αφήνουν τα ανεξίτηλα σημάδια τους μέσα στη ψυχή μας και πυροδοτούν ανάλογα συναισθήματα. Μας ακολουθούν στο κάθε μας βήμα διαμορφώνουν ανάλογα την καθημερινότητα μας και την προοπτική της ζωής μας.Το κάθε ποίημα είναι ξεχωριστό και αυτοτελές. Όλα μαζί στο σύνολό τους καταγράφουν με λόγο διαυγή άμεσα επικοινωνιακό και γεμάτο λυρισμό την πορεία του ανθρώπου που αγωνίζεται να βρει την ευτυχία και τη θέση του στον κόσμο . Πορεία κατά βάση μοναχική, καταγραμμένη με διάθεση ποιητική που την χαρακτηρίζει η εναγώνια και διαρκής προσπάθεια του ανθρώπου να ζει στα μέτρα της καρδιάς! Πάντα όμως η προσπάθεια δεν καρποφορεί όταν η «μοίρα» πριμοδοτεί τα ανεκπλήρωτα και την γεμίζουν θλίψη!

Η Βάσω Αποστολοπούλου – Αναστασίου με τα ποιήματά της μας συν-αρπάζει! Μας παίρνει μαζί της σε ένα οδοιπορικό ζωής που με το κάθε της ποίημα κάνουμε «στάσεις» στα μικρά και τα μεγάλα που μας απασχολούν.Οι χαρές και οι λύπες τα εύκολα και τα δύσκολα που συναντάμε πυροδοτούν πλήθος συναισθημάτων που σκοτεινιάζουν ή φωτίζουν τη ζωή μας!

Η ποιήτρια βρίσκεται κοντά μας σε όλη αυτή την διαδρομή. Σέβεται με τα ποιήματα της, την ποίηση και τον προορισμό της που την θέλει να είναι κατ αρχήν επικοινωνιακή. Η Βάσω Αποστολοπούλου δεν παιδεύει τον αναγνώστη με την απορία «τι θέλει να πει ο ποιητής». Άμεσα κατανοητή με λόγο διαυγή, με σύντομες προτάσεις που τις αποτελούν ακόμα και ένα μοναχικό ρήμα, ένα ουσιαστικό η ένα επίθετο - το «λακωνίζειν» της έκφρασης την χαρακτηρίζει - με σαφήνεια νοημάτων που έχουν αρχή και τέλος, μας κάνει κοινωνούς στο « ξέσπασμα» των συναισθημάτων των ηρώων της που αναδύονται γλαφυρά μέσα από σκληρά αλλά και ευτυχισμένα σκηνικά ζωής.Πάντα όμως μέσα από ζωτικές αλήθειες της ζωής!

Δυνατή η εκφραστική εικονοπλαστική της δύναμη! Εμείς συνακολουθούμε με αντίστοιχη συναισθηματική φόρτιση! Η φωνή της ποιήτρια μέσα από την φωνή των ηρώων της γίνεται και δική μας φωνή! Αυτό θα πει ποίηση! Ποίηση, που έρχονται να την ενισχύσουν αισθητικά οι λεκτικές της επιλογές μέσα από παρομοιώσεις, προσωποποιήσεις, με κοσμητικά επίθετα ή ρήματα που μπορούν να εκμαιεύσουν την ακριβή απόδοση της σκέψης. Στο σύνολό τους φτιάχνουν ένα γλωσσικό «ένδυμα" που καλύπτει με ποιητική ευαισθησία τις ανάγκες απόδοσης των νοημάτων της. Ο αρμονικός συγκερασμός περιεχομένου, δομή στήριξης και ποιητική αισθητικής παράλληλα με τα δυνατά συναισθήματα που πυροδοτεί οδηγούν στην πληρότητα της ποιητικής συλλογής «Ψηφίδες»!

Δεν μπορώ παρά να εστιάσω και σε ένα σημείο πολύ σημαντικό για μένα την ανάγκη του οποίου καλύπτει η ποιήτρια. Η ποιήτρια ανοίγει χώρο, δίνει την δυνατότητα στον αναγνώστη της προσωπικής τοποθέτησης. Την διαφορετικότητας της άποψης στα λεγόμενά της. Η ποιήτρια συχνά στα ποιήματά της βάζει ερωτηματικά όχι μόνο ως προς τα θέματα που πραγματεύεται αλλά κυριολεκτικά σαν σημεία στίξεως. «Την ψυχή σου, Ψυχή, που θα κρύψεις;» «Σε γητεύει το ρεύμα Και ρωτιέσαι που πάει;» «Γιατί;» Δίνει την δυνατότητα στον αναγνώστη να τοποθετηθεί στα ερωτηματικά της.

Σέβεται την προσωπική άποψη που είναι ανάλογη της πληροφόρησης και των εμπειριών που υπάρχουν. Αν και αυτονόητη η αποδοχή της διαφορετικότητας στην πράξη εύκολη δεν είναι. Αν κοιτάξουμε γύρω μας θα δούμε πόσο εύκολα χάνουμε ακόμα και φίλους όταν δεν έχουμε την ίδια άποψη με αυτούς! Μπροστά στα ερωτηματικά που βάζει δίνεται στον αναγνώστη η δυνατότητα να δει που κατέληξε η ζωή των ηρώων, να σκεφτεί τι θα έκανε και τι θα ήθελε ο ίδιος! Αν δεν το έχει σκεφτεί τον βάζει να σκεφτεί. Τον παθητικό αναγνώστη τον κάνει ενεργό συνοδοιπόρο σε ζωτικά θέματα ζωής! Να προβληματιστεί , να κρίνει, να συμπορευτεί ή και να αποστασιοποιηθεί. Αυτό επιθυμεί και η ποίηση.

Η αξία και η σημασία των ποιημάτων βρίσκεται στο αναμφισβήτητο ενδιαφέρον που δείχνει ο αναγνώστης από τη στιγμή που τα διαβάζει και μένει σε αυτά. Δεν τα προσπερνάει αλλά ασχολείται μαζί τους γιατί βρίσκει μέσα τους θέματα που τον αφορούν και απασχολούν τον ίδιο. Όπως συνέβη και σε εμένα που κέρδισαν το ενδιαφέρον μου και ασχολήθηκα μαζί τους. Στη συνέχεια θέλησαν να μοιραστώ τις σκέψεις μου μαζί σας. 

Την Βάσω Αποστολοπούλου την είχα ήδη εκτιμήσει σαν συγγραφέα μέσα από «Το βάλς μιας Ζωής» καθώς και μέσα από τα ποικίλλα και αξιόλογα κείμενά της. Τώρα είχα την χαρά να την εκτιμήσω και σαν ποιήτρια!

Καλή Επιτυχία Βάσω σε ότι κάνεις! Η χαρά της αποδοχής να ακολουθεί την κάθε σου συγγραφική δραστηριότητα! Καλοτάξιδα να είναι τα βιβλία σου στις καρδιές μας και να σου φέρουν πολλές χαρές!

Ακολουθεί η επιγραμματική παρουσίαση σε τίτλους και νοήματα των ποιημάτων για όσους φίλους επιθυμούν να έχουν μία σφαιρική εικόνα της ποιητικής συλλογής "Ψηφίδες"

Την πρώτη θέση στις «Ψηφίδες» έχει το ποίημα « Σε θυμάμαι» . Αναφορά της ποιήτριας στον πατέρα της. Πρώτη θέση στη ζωή και στην καρδιά , πρώτη και στα ποιήματά της. Θύμησες νοσταλγικές , γεμάτες αγάπη αναγνώριση και σεβασμό . «Δάσκαλός μου / στη ζωή, στο παιχνίδι, στη γνώση/χορηγός του «ευ ζην» και του «ζην» συνεχώς . Με το ποίημα της «Απώλεια» «μαρκάρει» τη δύσκολη γεμάτη θλίψη και πόνο στιγμή που αποχωρισμού για το στερνό ταξίδι, την αδυναμία αποφυγής του αναπόφευκτου και την χαραμάδα παρηγοριάς που αφήνουν τα λόγια της «Θα είμαι κοντά σου μη κλαίς!»

Από τις πιο σημαντικές ψηφίδες ζωής της ποιήτριας αλλά και του καθένα μας, η αναφορά στη μάνα ! «Εις μνήμην» είναι το ποίημα για την μητέρα της με αναμνήσεις γεμάτες λεπτομέρειες. Τίποτα δεν έχει ξεχαστεί από την ιερή μορφή της «Μα πάνω απ όλα θυμάμαι το χαμόγελό σου/Και τα λακκάκια στην άκρη των χειλιών σου». Ένα χαμόγελο γεμάτο φως που γλυκαίνει και στηρίζει την κάθε μέρα! Κλείνει με την υπέροχη λέξη «Μάνα μου…..» απόηχος γλυκιάς νοσταλγίας.

Πρόκειται για ψηφίδες μνήμης - απώλειας για τον πατέρα την μητέρα που μπορεί να φεύγουν από αυτή την ζωή , να μας λείπει η φυσική τους παρουσία αλλά τους έχουμε για πάντα κοντά μας , στην ψυχή και στην καρδιά μας . Μας ζεσταίνουν με τη θύμηση τους τα όσα ζήσαμε μαζί τους και «παρέα» συνεχίζουμε να βαδίζουμε στα όσα μας έδωσαν σε αγάπη και γνώσεις.

«Αιμάτινο το δάκρυ…» γίνεται στα μάτια της ψυχής όταν «αλλιώς σου τα μιλήσανε κι άλλα φανερωθήκαν»

Οι «Φωνές» μέσα μας φωνάζουν «Αποδέξου το…» , «χάθηκε…» για τα όνειρα που ξεθωριάζουν και σε οδηγούν να «βλέπεις την άβυσσο φιλικά να σου γνέφει- και σβήνεις» σαν κατάληξη της ζωής. Όταν μεγαλώνει το κενό ανάμεσα στο Όνειρο και τα ανεκπλήρωτα της εχθρικής πραγματικότητας σαν προειδοποίηση αποφυγής και ανάγκη επαναπροσδιορισμού των τοποθετήσεων ζωής ακούγονται οι στίχοι!

«Κουράστηκα να ζω» - Πόση πίκρα και απογοήτευση όταν σαν τελευταία φράση ζωής ακούγεται ο τίτλος του ποιήματος. Η μοναξιά , ή παντελής έλλειψη της ανθρώπινης παρουσία , το δυσβάσταχτο κενό , το ταίρι σου κυρίως όταν έχει «φύγει» εδώ και καιρό , οδηγούν στο κλείσιμο ενός προορισμού ζωής γεμάτη θλίψη .

« Χρυσοκόκκινα φύλλα» Η ζωή όμως προχωράει μέσα από τις αντινομίες της. Υπάρχει και ο εκπληρωμένος ,σε προορισμούς, κύκλος της ζωής που οδηγεί σε ήρεμο, « φιλοσοφημένο» , συμφιλιωμένο με την πραγματικότητα τέλος το οποίο σηματοδοτεί από τη φύση του μια καινούργια αρχή.

«Στους αφρούς των κυμάτων»- Αδιέξοδες αναζητήσεις , σχέσεις που παραμένουν οριακά ανεκπλήρωτες μέχρι τέλους που οδηγούν σε θλίψη , απογοήτευση και άρνηση της ζωής.

«Των ματιών σου το φως». - Τα λάθη, τα λόγια που δεν μαζεύονται έτσι και ειπωθούν, η «συγνώμη» που δεν έρχεται οδηγούν σε ανεκπλήρωτους έρωτες .

«Είναι κάτι νυχτιές» - τις νύχτες συνήθως έρχονται οι σκέψεις για όλα τα δύσκολα-– που οδηγούν την καρδιά το μυαλό « σ΄ένα λόγο πικρό, σ΄ένα βλέμμα σκληρό, σε μια άσκεφτη άστοχη λέξη», σε αδιέξοδες καταστάσεις και ερωτηματικά που μένουν βασανιστικά μετέωρα χωρίς απαντήσεις.

«Αγρύπνια - Σκοτάδι , θλίψη , μοναξιά , εγκατάλειψη , ανέλπιδες σκέψεις για τον λυτρωμό που δεν έρχεται με το ξημέρωμα της καινούριας ημέρας. Το τέλος μία σχέσης που πονάει. Σηματοδοτεί όμως μια νέα αρχή.

«Από κερί και κεχριμπάρι»- Νυχτερινό και εδώ το σκηνικό . Βασανιστικές ώρες αγρύπνιας απολογισμού μιας αγάπης που ξεκίνησε σαν όνειρο και κατέληξε να χαθεί «στους δρόμους του απείρου». Από τα πιο ωραία ποιήματα της συλλογή που έχει μελοποιηθεί παράλληλα.

«Ο ήχος της φωνής σου» Έλλειψη, στέρηση και νοσταλγία για εικόνες ζωής αποτυπωμένες σε φωτογραφίες , καταγραμμένες στη μνήμη, εικόνες που και έρχονται και ζωντανεύουν συνειρμικά μέσα από τα απλά της καθημερινότητας που μας περιβάλλει.

«Μια λέξη, ένα χάδι , μια ματιά» Πόσο τρυφερά αναγκαία, βάλσαμο ψυχής όταν υπάρχουν και τι πόνος όταν λείπουν και δεν μπορείς να ερμηνεύσεις το γιατί!

«Γιατί;»- ερωτηματικό μετέωρο χωρίς λογικές απαντήσεις και βασανίζει για όσα ωραία προέκυψαν αλλά δεν αξιώθηκαν να έχουν συνέχεια. Τα αναπάντητα ερωτηματικά για τα ανεκπλήρωτα και αδιέξοδά της ζωής ματώνουν ψυχές και σώματα

«Αυτό που σε πονά»- Έντονα τα συναισθήματα θλίψης και οργής γι α συμπεριφορές που δυσκολεύουν την αρμονική συνύπαρξη των ανθρώπων μέσα στη κοινωνία με πιο σκληρή από όλες την αδιαφορία που δεν αντέχεται δεν δικαιολογείται

«Ο γέρο-βασιλιάς» Το παληό δίνει την θέση του στο καινούριο μαζί και τις αποκτημένες εμπειρίες – γνώσεις που προτρέπουν σε αξίες ζωής και συμπεριφορές αποφυγής όπως η αλαζονεία . Η συγνώμη είναι το πρώτο βήμα αναγνώρισης των λαθών και διάθεσης επαναπροσδιορισμού των αξιών της ζωής.

«Το ποτάμι» Προτροπή να ζεις μέσα στο ρεύμα της ζωής για ζωή με ουσία παρά τις δυσκολίες και όχι σαν απλός παρατηρητή να την βλέπεις να περνάει από δίπλα σου.

«Τριαντάφυλλο γλυκό» Η ζωή δικαιώνει και δικαιώνεται μέσα από την « γλύκα» του έρωτα! Από πιο ωραία της ζωής, η αγάπη που η ποιήτρια επιστρατεύει όλες τις ομορφιές της φύσης προκειμένου να την περιγράψει.

Η ζωή πέρα από τα δύσκολα είναι γεμάτη χαρά και όμορφες εικόνες -«Το πλεούμενο»

Η επαφή με τη φύση, τη θάλασσα χαρίζουν στιγμές απόλαυσης και μοναδικής ευεξίας - «Θαλασσολαγνεία».

Προσφέρουν τη χαρά του φευγαλέου ονείρου- «Μικρό μου όνειρο»

Σε ταξιδεύουν στην ομορφιά του άπιαστου ονείρου που δεν αιχμαλωτίζεται - «Σελάνα»

Μαργαρίτα Αρβανίτη